1-кы Хоро нэһилиэгэр Чараҥ бөһүөлэгэр Платон Ойуунускай төрөөбүтэ 130 сылыгар анаммыт «Улуу киһи суолунан» бырайыак үлэтин түмүктүүр тэрээһинэ сэтинньи 30 күнүгэр буолла. В.А. Протодьяконов–Кулантай аатынан литературнай музей Чараҥҥа тэриллиэҕиттэн ылата музей коллектива П.А. Ойуунускай биһиги улууспутун уонна Чараҥы кытары ситимин туһунан оччотооҕуга баар дьонтон матырыйаал хомуйан, улахан суолталаах тэрээһиннэри ыытан кэккэ сылларга таһаарыылаахтык үлэлээбитэ. Дьэ, ол уһуннук хомуйуллан кичэллээхтик харайыллыбыт баай матырыйаалларга олоҕуран «Улуу киһи суолунан» бырайыак үлэтэ сылы эргиччи тэрилиннэ.
Бу бэлиэ күҥҥэ улуу киһи төрүт дойдутуттан Таатта улууһун Октябрьскай нэһилиэгин дьоно ыҥырыллан аҕыс киһилээх делегация анаан-минээн айаннаан кэлэн кыттыыны ылбыта тэрээһин суолтатын үрдэттэ. Делегацияны нэһилиэк аҕа баһылыга Андрей Семенов уонна П.А. Ойуунускай аатынан Саха Республикатын Судаарыстыбаннаһын музейын сэбиэдиссэйэ Михаил Аржаков салайан илдьэ кэлбиттэр. Онон чараҥнар бу саас Чөркөөххө 15 киһилээх делегация тэринэн тиийэн бииргэ үлэлииргэ ситим олохтоон кэлбиттэрэ салҕанар кыахтаммытыттан бары үөрдүбүт.
Кыһыҥҥы кылгас күн устата былаан быһыытынан улуу киһи Чараҥҥа хаалларбыт суолун-ииһин хайан кэрийэн көрүү тэрилиннэ. Ол курдук олохтоохтор бу күнү Ойуунускай 1936 сыллаахха ыһыахха кэлэ сылдьан Петр Бурцев-Бүөтүккэ диэн киһиэхэ хоммут дьиэтин бэлиэтээн мэҥэ суругу ыйааһынтан саҕалаатылар. Салгыы ыҥырыылаах ыалдьыттары Ойуунускай барахсан хаампыт-сиимпит сирин устун, кини аатын сүгэр уулуссанан айаннатан Тойон Мүрү алаас маанылаах сиригэр Нэлээн саҕатыгар турар ытык пааматынньыкка, пионердар оҥорбут сулустарыгар, улууспут олоҥхоһуттарын мунньан 3 түүннээх күн истибит балаҕаныгар сырытыннардылар.
Историческай суолталаах кэрэ-бэлиэ сирдэр аайы биһиги нэһилиэкпит историятын саамай билэр, наһаа үчүгэйдик кэпсиир, иннибитигэр тумус туттар киһибит Клара Бурцева ымпыктаан-чымпыктаан билиһиннэриитин таатталар олус сэргээн иһиттилэр, сэҥээрэн сэҥээрдилэр.
«Наһаа да элбэҕи билэр эбиккин… Эн кэпсииргин барытын устан ылыахпытын баҕарабыт», – диэн П.А.Ойуунускай аатынан Саха Республикатын Судаарыстыбаннаһын музейын сотруднига Марианна Барахова баҕа санаатын тириэртэ.
Чахчы даҕаны, уруккуну-хойуккуну биир да кумааҕыта суох, бэйэтин тылынан өйдөнүмтүөтүк хас да чааһы быһа сэһэргиир кыахтаах сэдэх киһибит Клара Бурцева кэпсээнэ-ипсээнэ, билиитэ-көрүүтэ үйэтитиллэн аныгы тэриллэргэ уһуллан хаалара буоллар бэрт да буолуо этэ…
Күнүскү аһылык кэнниттэн музейга, оскуолаҕа ыалдьыттары сырытыннарыы, үбүлүөйдээх сылга ыытыллыбыт үлэни чөкөтөн көрдөрүү, инники үлэ былаанын сырдатыы ыытылынна. Ол кэнниттэн бэлиэ күн кыттыылаахтара Илья Находкин аатынан сынньалаҥ киинигэр түмүктүүр түһүмэххэ түмүстүлэр. Улуу суруйааччы «Ыраахтааҕы ыйааҕа» айымньытынан режиссер Екатерина Свинобоева туруорбут испэктээгин көрүү, эҕэрдэ ырыалар, бырайыак үлэтин уонна инники былаанын торумун туһунан, ыытыллыбыт күрэхтэр түмүктэрин истии, кыайыылаахтары наҕараадалааһын буолла.
Ойуунускай уулусса олохтоохторугар анаан ыытыллыбыт күрэххэ «Ойуунускай – мин олохпор» дьүһүйүү күрэххэ кыайыылааҕынан Варвара Гуляева, «Ойуунускайы ааҕабыт» күрэххэ кыайыылааҕынан Мария Ябловская, «Тиэргэммит – киэргэлбит» күрэххэ кыайыылаах дьиэ кэргэнинэн Нюргустана Кривошапкина, Афанасий Бурцев, 2-с миэстэ Февронья, Николай Бурцевтар, 3-с миэстэ Роман Бурцев ааттаннылар уонна бары мэҥэ суругунан, сертификатынан наҕараадаланнылар.
Бырайыакка саамай көхтөөх кыттыыны ылбыт тэрилтэлэринэн музей, сынньалаҥ киинэ уонна оскуола бэлиэтэннилэр. Итиэннэ бырайыак олоххо киириитигэр улахан өҥөлөөх Клара Бурцева уонна Екатерина Свинобоева нэһилиэк махтал суругун, сыаналаах бэлэҕин туттулар. Салгыы сценаҕа күндү ыалдьыттар ыҥырыллан тахсан Октябрьскай нэһилиэк баһылыга Андрей Семенов, П.А.Ойуунускай аатынан СР судаарыстыбаннаһын музейын сэбиэдиссэйэ Михаил Аржаков, историческай-мемориальнай музей сотруднига Светлана Халгаева, Чөркөөхтөөҕү П.В.Толстяков аатынан народнай театр режиссера Матрена Яковлева улуу киһилээх буолан маннык далбарга тиксибиттэрин, бүгүҥҥү тэрээһинтэн астыммыттарын, чараҥнар кинилэр биир дойдулаах улуу киһилэрин П.А. Ойуунускай аатын өрө тутан илдьэ сылдьалларын, өр сылларга тиһиктээх үлэ ыытыллыбытын чорботон бэлиэтээтилэр, салгыы бииргэ үлэлэһэр баҕалаахтарын биллэрдилэр, бэйэлэрин махтал суруктарын, сэмэй бэлэхтэрин нэһилиэккэ туттардылар.
Т.Т.Туласынов аатын норуот айымньытын дьиэтин художественнай салайааччыта кэрэ куоластаах Анна Обоюкина «Икки Сардаана» диэн ылбаҕай ырыаны бэлэхтээбитин, саха суруйааччыларын сойууһун чилиэнэ, айар куттаах Елена Филатова–Сыгыйык улуу Ойуунускай туһунан хоһоонун долгутуулаахтык аахпытын биһирии, махтана иһиттибит. Биһиги биир сэҥээрбит киһибит – Чөркөөхтөөҕү народнай театр артыыһа Прокопий Решетников. Кини улуу Ойуунускай оруолун толорор билиҥҥи кэмҥэ солбуллубат артыыс эбит. Оччону истибит дьон кэтээн көрдүбүт, кырдьык, наһаа майгынныыр диэн быһаардыбыт. Аныгыскы көрсүһүүгэ оруолуттан быһа тардан оонньоон көрдөрөрүгэр баҕа санаабытын эттибит.
Ыалдьыттар кэннилэриттэн 1-кы Хоро нэһилиэгин баһылыга Василий Бурцев кинилэр ыҥырыыны ылынан кэлэн тэрээһини киэргэппиттэрин, үтүө тыллары анаабыттарын, салгыы Чараҥ – Чөркөөх ситимнээх үлэ тэриллэрэ олус наадалааҕын бэлиэтээн туран барыларыгар махтал суруктары, сэмэй бэлэхтэри туттартаата уонна ситиһиини, этэҥҥэ буолууну баҕарда. Түмүккэ икки нэһилиэк баһылыктара бырайыак салҕанан барыытыгар бииргэ үлэлииргэ сөбүлэһэн илии тутустулар.
Светлана Бурцева, суруналыыс