Бүгүн тапталлаах төрүт дойдубут Уус Алдан улууһа (оройуона) төрүттэммитэ 95 сылын туолла. Бу бэлиэ күҥҥэ, түгэҥҥэ анаан улуус дьаһалтатын улахан мунньахтыыр саалатыгар уопсастыбаннас үөрүүлээх мунньаҕа ыытылынна. Урукку өттүгэр улуус үбүлүөйдээх сылыгар анаан маннык мунньахтар ыытыллыбыттарын өйдөөбөппүн. Онон дьон-сэргэ сэргэх санааны ылынан үлэлииргэ-хамсыырга, айарга-тутарга сылы үчүгэй саҕалааһын буолла.
Тэрээһин Уус Алдан улууһун Өрөгөйүн ырыатын тыаһатыыттан саҕаланна. Ити кэннэ мунньах президиумугар улууспут баһылыга Василий Аммосов, улуус дьокутааттарын Сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ Иннокентий Аммосов, бэтэрээннэр улуустааҕы сэбиэттэрин бэрэссэдээтэлэ Олег Федоров, бэтэрээннэр улуустааҕы сэбиэттэрин бэрэссэдээтэлин солбуйааччы, улуус төрүттэниитин кытары эт саастыы, быйыл тохсунньу 1 күнүгэр 95 сааһын туолбут ытык кырдьаҕас Мария Фомина уонна өрөспүүбүлүкэҕэ, улууска оҕо академическай ырыата сайдарыгар сүҥкэн кылаатын киллэрбит “Кэнчээри” оҕо народнай ансаамбылын салайааччы Василий Парников ыҥырылыннылар.
Үөрүүлээх мунньах сүрүн дакылаатын улууспут баһылыга Василий Аммосов оҥордо. Кини оройуон төрүттэниэҕиттэн улуус диэн ааты төттөрү эргитэн үлэ-хамнас бара турарын, сайдыы кэрчиктэрин туһунан билиһиннэрдэ. Кини кэнниттэн тыл эппит улуус дьокутааттарын Сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ Иннокентий Аммосов уус алданнар былыргы өбүгэлэрбититтэн ыла олохтоох салайыныыны киллэрэ сатаабыппытынан өрөспүүбүлүкэҕэ ураты миэстэни ыларбытын эттэ. Оччоттон ыла дойду бэлиитикэтэ олохтоох салайыныыттан улаханнык туоруу илигин кэпсээтэ. Оттон Олег Федоров быйылгы сыл элбэх үбүлүөйдэрдээх сылын этэн туран, чуолаан, быйыл Кыайыы 80 сыла бэлиэтэнэринэн улуус олохтоохторо сэрии сылларыгар Кыайыы туһугар хайдах үлэлээбиттэрин туһунан аҕынна. Василий Степанович историяны кырдьыктаахтык көрөрү, оччотооҕу кэми, тутулу суолтатын өйдөөн туран ылынарга, мээнэ үбүлүөй диир сыыһатын эттэ. Ону тэҥэ духуобунай өй-санаа баар буоллаҕына эрэ төрөөбүт дойдуга бэриниилээх көлүөнэ иитиллэрин санатта. Кини кэнниттэн ытык кырдьаҕас Мария Егоровна үлэһит буолуоҕуттан улуус хайдах сайдан кэлбитин, түһүүлээх-тахсыылаах да сыллар баалларын ахтан, ыччаттар ону өйдүүллэригэр кэс тылын тиэртэ.
Үөрүүлээх тэрээһиҥҥэ төрөөбүт дойду туһунан үгүс ырыа ылланан чахчы да улууспутунан киэн туттуу, аатын өрө тутуу ураты тыына иҥнэ. Тапталлаах улууспут, төрүт түөлбэбит – уйгу сирэ Уус Алдан, төрөөбүт күҥҥүнэн!
Афанасий Сектяев