Судаарыстыба хас биирдии гражданина конституциянан көрүллүбүт бырааптаах. Онтон тыа сиригэр олорор дьон бырааптара арыый уратылаах. Ол, биллэн турар, сүрүннээн тыа хаһаайыстыбатыгар сыһыаннаах.
Бүгүн ол тула кэпсэтэргэ анаан туһаайыллыбыт СӨ Конституционнай Сэбиэтин кэллиэгийэтэ Кэптэни бөһүөлэгэр буолла. Манна Сэбиэт бэрэссэдээтэлэ Петр Гоголев, улуус баһылыга Василий Аммосов, улуус дьокутааттарын Сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ Иннокентий Аммосов уонна министиэристибэлэр бэрэстэбиитэллэрэ кыттыыны ыллылар.
Петр Васильевич киирии тылыгар Конституционнай Сэбиэт гражданнар санааларын, ханнык сокуоҥҥа уларыйыы киириэн сөптөөҕүн истэн баран, сокуону оҥорор уоргаҥҥа киллэрэрин туһунан эттэ. Онон бу сырыыга тыа сирин дьоно ханнык салааҕа туох этиилээхтэрин истэр баҕалаахтарын биллэрдэ.
Кэпсэтии сүнньэ, биллэн турар, тыа сирин олоҕун бүгүҥҥү кыһалҕатын тула буолла. Мунньахха Лөгөй, I Өспөх, II Байаҕантай, Баатаҕай, Дүпсүн нэһилиэктэрин баһылыктара кыттаннар, нэһилиэктэрин билиҥҥи олоҕун, инники кэскилин туһунан кэпсээтилэр. Сытыы кыһалҕанан, биллэн турар, демографическай балаһыанньа уустугурбута этилиннэ. Ол курдук ханна да өлүү төрөөһүннээҕэр элбээбит. Холобур, Лөгөй нэһилиэгэр быйыл 12 киһи өлбүт буоллаҕына, 9 оҕо төрөөбүт. Ити, хомойуох иһин, улуус үрдүнэн баар көстүү. Тыа сириттэн дьон да барыыта элбээбит. Ити эрээри, Уһун Күөлгэ уонна Тиит Арыыга быйыл дьон кэлиитэ көһөн барыытааҕар элбээбит. Ол кэлиигэ сөптөөх олорор, үлэлиир усулуобуйа тэриллэрэ наадатын эттилэр. Онно саамай сүрүн боппуруос бөһүөлэктэри бүттүүн киинтэн ититиигэ холбооһун буолар.
Тыа хаһаайыстыбатын сайыннарыыга сири бас билии сокуона ситэтэ суоҕа элбэх ыарахаттары үөскэтэрин эттилэр. Онон бу сокуон сири бас билээччи да, туһанааччы да тэҥ уонна сөпсөһөр балаһыанньалаах буолууларын ситиһэргэ санааларын үллэһиннилэр. Билигин сүөһүнү, сылгыны дэлэччи ииттиэн баҕарааччы бас билэр сирэ суоҕа үгүс уустуктары үөскэтэр. Холобур, сүөһүтэ суох дьон сирдэрин түүлэһэн оттообут манньатыгар бааһынай хаһаайыстыбалаах киһи биир сүөһү этин олоччу биэрэр. Ол киниэхэ ортотунан 200 тыһ. солк. ороскуоту оҥорор.
Олох таһыма төһөнөн сайдар, тыа сирэ эмиэ хаалсыан баҕарбат. Ол – кини сокуонунан көрүллүбүт бырааба. Оннук быраабы биэрэр сокуоннары өссө дьүүллэһэн, сөптөөх өрүтүн оҥорорго бүгүн элбэх санаа этилиннэ.
Афанасий Сектяев