Анал байыаннай дьайыы саҕаланыаҕыттан күн айыы дьоно кыайыы туһугар туруулаһаллар. Уус Алдантан төрүттээх Дьол Күн-Эйэ Арчылан дьылҕатын ыйыытынан волонтер хамсааһыныгар кыттыһан, күн баччаҕа диэри байыастар тустарыгар ийэлии кыһаллар, бэйэтин кыаҕынан кыайыыны уһансар. Кини аҕатынан Найахы Сивцевтэриттэн төрүттээх, оттон ийэтинэн Майаҕас Орловтарыттан сыдьааннаах. Эдэриттэн Амма Чакырыгар олохсуйан олорор.
– Мүрү Эбэ кытыллаах маанылаах Майаҕас бөһүөлэгэр төрөөн-үөскээн, орто оскуоланы онно бүтэрбитим. Онтон М.К. Аммосов аатынан Саха судаарыстыбаннай университетын бүтэрэн, Амма улууһун Чакыр орто оскуолатыгар учууталынан, иитэр үлэҕэ дириэктэри солбуйааччынан өр сылларга үлэлээн, бочуоттаах сынньалаҥҥа тахсыбытым. Кыыс оҕолоохпун. Ону таһынан үс обургу уол оҕону иитэн, дьон, үлэһит оҥортоотум, – диэн кини олоҕун оҥкулун билиһиннэрэр.
Суруйар дьоруойум сирдээҕи аналынан оҕолорун көрөн-истэн, өйөбүл буолан олордоҕуна, анал байыаннай дьайыы сураҕа дойдуну тилийэ көппүтэ. Биллэн турар, уолаттардаах киһи сүрэҕэ кымаахтаан ылбыта. Орто уола Саша аармыйаҕа сулууспалыы сылдьар кэмэ этэ. Сэрии саҕаланан, Хабаровскайга баар байыаннай чаастан кинини Украина кыраныыссатыгар сулууспаҕа илдьиэхтэриттэн ийэ киһи, уйатыгар уу киириэ да буоллар, буола турар балаһыанньаны ылынан, байыастарга көмөлөһөргө туруммута. Ол күнтэн Дьол Күн-Эйэ Арчылан өйүн-санаатын, күүһүн-кыаҕын олоччу кыайыы туһугар ууран, үлэлии-хамсыы сылдьар. Хабаровскай госпиталыгар хас да төгүл тиийэн, олохтоох волонтер Алена Лебедкинаҕа көмөлөһөн, Москваҕа эмиэ хас да төгүл, Улан-Үдэҕэ байыаннай госпиталларынан сылдьан, волонтер үлэтигэр актыыбынайдык кыттар. Саша этэҥҥэ дойдутугар эргиллэн, үлэлии-хамсыы сылдьар.
Онтон улахан уола Костя баҕа өттүнэн хантараах баттаһан, Ийэ дойдутун көмүскэлигэр туруммута. Бу күннэргэ уоппуска ылан, дойдутугар кэлэ сылдьар. Кыра уола Айхал 2024 сыл атырдьах ыйын 20 күнүгэр байыаннай дьайыыга барбыта. Ити сыл ахсынньы 1 күнүгэр Ровнополь диэн Украина бөһүөлэгин көмүскүү сылдьан, дьоруойдуу охтубутун туһунан сурах кэлбитэ. Бу күннэргэ онно күүстээх кыргыһыы буола турар. Ийэ барахсан уолун көмүс уҥуоҕун Ийэ сирин буллараары кэтэһэр.
Төһө да аһыыга ыллардар, Дьол Күн-Эйэ Арчылан ылсыбыт дьыалатын ыһыктыбакка, олунньуга Мариуполь куоратынан Луганскай, Донецкай Народнай өрөспүүбүлүкэлэргэ, Запорожьеҕа сылдьан, саха байыастарын көрсөн, миэстэтигэр көмөлөһөн кэллэ.
“Байыаннай госпиталларга сылдьар сүрдээх ыарахан. Ол эрээри, уолаттар күүтэллэр дии санаатахха, атаҕыҥ түргэнник тириэрдэр. Элбэҕи саҥарбаталлар да, сүрэхтиин үөрэллэрэ көстөр. Төрүт астарын аһаан, тута сэргэхсийэллэр. Сылаас таҥас таҥнан, дойдуларын тыынынан угуттаналлар. Сахалыы кэпсэтэн дуоһуйаллар, оҕолор суруктарын ааҕан долгуйаллар. Сорох байыастар эбии эмкэ наадыйаллар. Ону булан-талан биэрэбит, таҥастарын саҥардабыт. Биир сүрүн үлэбит – докумуоннары чөлүгэр түһэрии. Докумуон байыас личноһын быһаарыыга, харчынан көмөнү ыларыгар олус суолталаах”, – диир хорсун ийэ.
Ааспыт икки сылга биир дойдулааҕа Ирина Егоровна Саввина салайар “Илии сылааһа” иис сыаҕар хас да иистэнэр массыынаны булан биэрэн, бэйэтин тус кылаатын киллэрсибитэ. Ол массыыналарынан волонтердар байыастарга анаан солбуһа сылдьан таҥастары тигэллэр. Дьол Күн-Эйэ Арчылан ону тэҥэ былырыыҥҥыттан байыаннай дьайыыга дьоруойдуу охтубут байыас кэргэнэ Дария Сергеевна Ивановалыын “көстүбэт” (невидимка) суорҕаны тигэн, байыастарга тиксэрдилэр. Оннук суорҕаҥҥа ордук снайпер уолаттар наадыйаллар эбит. Ити үлэлэригэр Уус Алдан улууһун Найахы бөһүөлэгин иистэнньэҥнэрин түмсүүтэ (салайааччы Харитина Ивановна Гоголева) уонна нэһилиэк баһылыга Петр Анатольевич Слепцов өйөбүллэринэн бадарааннаах сиргэ кэтиллэр барыта 50 устуука кэмпилиэк таҥас тигиллэн, Дьол Күн-Эйэ Арчылан Луганскай, Донецкай хайысхатынан бэйэтэ илдьэн, уолаттарга түҥэппитэ. Ити – сурукка эрэ киирбит үлэ түмүгэ. Волонтер кыайыы туһугар ыытар үлэтэ хара баһаам. Онуоха кини ийэлии уйан, чараас сүрэҕэ сирдиир.
Саха сирин Саллааттарын уонна мотуруостарын ийэлэрин кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Мария Егоровна Емельяновалыын
Ийэлэригэр өйөбүл буолан, Майаҕаска олорор оҕолоро Нарыйа, Сергей Мигалкиннар сүрүн көмөнү оҥороллор. Ол курдук, инбэлиит кэлээскэтин, туалет олоппосторун, баттыктары, тилэҕи солбуйар бачыыҥкалары булаллар, сөмөлүөт билиэтин атыылаһаллар, докумуон хомуйаллар. Аһы-үөлү, туттар тээбириннэри, таҥастары тиксэрэллэр. Ону тэҥэ Арассыыйа атын куораттарын кытта ситими туталлар.
– Хайа да норуокка уол оҕо инники күөҥҥэ турар. Ону буола турар балаһыанньа өссө бигэргэттэ. Мин санаабар, олохтоох хотугу норуокка, саха түөлбэлээн олорор хас биирдии улууһугар, нэһилиэгэр уол оҕо 14 сааһын туолан, паспорт ылар күнүгэр олохтоох дьаһалта уһаайба докумуонун туттарара оруннаах. Оннук гынан, уол оҕоҕо тирэҕи биэрэбит, дойдутугар тапталын уйалыыбыт, ис бигэ тыынныыбыт. Төрөөбүт дойдум дьоно-сэргэтэ, эйэлээх олоҕу уһансыҥ, бука бары этэҥҥэ буолуҥ! – диир бүгүҥҥү дьоруойум.
Иһирэх ийэ, күн далбар ити курдук күн ахсын кыайыы туһугар туруулаһар.
Уйаара Кустук