Улуус дьаһалтатын ааспыт сыллааҕы үлэтин отчуоттуур бастакы бөлөх улууспут баһылыга Василий Аммосов салалтатынан Чэриктэй, Дүпсүн нэһилиэктэригэр сырытта. Манна отчуоту истэ, санааларын этэ дьон олус көхтөөхтүк кэлбиттэр.
Чэриктэйгэ 40-тан тахса киһи, Бээдигэ нэһилиэнньэ аҥаарын кэриэтэ – 50-тан тахса, Дүпсүҥҥэ эмиэ балачча элбэх – 80-ча – киһи сылдьаннар, улуус дьаһалтатын ааспыт сыллааҕы үлэтин биһирээбиттэрин, үгүс хамсааһын тахсыбытын эттилэр. Ол курдук Чэриктэйтэн Бороҕон – Суотту трассатыгар тахсар суол өр сыллар кэннилэриттэн өрөмүөннэммитин ханна да биһирээбиттэрин биллэрдилэр. Оннук этэллэрэ оруннаах. Бу суолунан сайыҥҥы угут кэмҥэ Түүлээх, Өспөх нэһилиэктэрэ эмиэ сылдьалларынан, чопчулаан эттэххэ, 7 нэһилиэк айанныыр ураты суолталаах буолар.
Чэриктэйгэ «урукку бааһыналары сөргүтүүгэ улэ барыа дуо?» диэн санаа этилиннэ. Онуоха улуус баһылыга үлэлэһиэхпин баҕарабын диэн, алларааттан этии баар буоллаҕына, өйөбүл баар буолуоҕун эрэннэрдэ. Урукку сопхуос кэмнэригэр ханнык да кураан сайыннарга Чэриктэй нэһилиэгэ тиэрдиллибит былаанын толорботоҕо диэн суох диэн аҕыннылар. Ити эмиэ баар түгэн этилиннэ. Ааспыт үйэ 50-с, 60-с сылларыгар манна ааттыын Благодатнай диэн бөһүөлэк баар буола сылдьыбыта. Онон уруккуттан быйаҥнааҕынан биллэр сир-уот.
Бээдигэ, Дүпсүҥҥэ сүөһү иитээччи элбэх, кинилэр эт-үүт дэлэйиитигэр улахан болҕомтолорун ууруллар. Онон “Дүпсүн” астыыр-үөллүүр тэрилтэ үлэтэ кэҥииригэр санааларын ууралларын биллэрэн, улууска бэриллиэхтээх тыа хаһаайыстыбатын боломуочуйатыгар үүтү, эти туттарыыны улаатыннарарга ордук охтоллорун биллэрдилэр.
Чэриктэйгэ да, Дүпсүҥҥэ да ынах төбөтүгэр бэриллэр харчы улахан көдьүүһэ суоҕун туһунан хас да киһи эттэ. Эбэтэр бөһүөлэктэринэн арааран ким үүт туттарыытыгар, ким ынах төбөтүгэр харчы ыларын талалларын быһаарыахтарын сөп диэтилэр. Улуус салалтата бу боппуруоска анаан киэҥ кэпсэтии буолуоҕа диэн быһаарда.
Улуус дьаһалтатын сыллааҕы үлэтин отчуотун туһунан сиһилии ырытан хаһыат бу нэдиэлэтээҕи нүөмэригэр суруллуоҕа.
Афанасий Сектяев