Бэлиэ күн. 2001 сыллаахха Россия бэрэсидьиэнэ Владимир Путин ыйааҕынан бэс ыйын 8 күнэ социальнай үлэһит идэлээх күнүнэн биллэриллибитэ. Улууспутугар Саха Өрөспүүбүлүкэтин Үлэҕэ уонна социальнай сайдыыга министиэристибэтин үс тэрилтэтэ бэйэлэрин хайысхаларынан үлэлии-хамсыы сылдьаллар. Олортон биирдэстэрэ – Елена Кривошапкина салайааччылаах социальнай көмүскэлгэ уонна үлэҕэ улуустааҕы управление. Кини салайар тэрилтэтин туһунан бу курдук билиһиннэрдэ:
Социальнай көмүскэлгэ уонна үлэҕэ улуустааҕы управление үлэтин сүрүн хайысхата – ый аайы чэпчэтиинэн туһанар үлэ, тыыл бэтэрээннэригэр, инбэлииттэргэ, оҕолоох дьиэ кэргэттэргэ ыйдааҕы төлөбүрдэрин анааһын, ону кытта тэҥҥэ дьиэ кэргэттэргэ дохуоттаах буолалларыгар государство өйөбүлүн олоххо киллэрии.
Управление үлэтигэр сыл ахсын саҥаттан-саҥа сүүрээннэр, төлөбүрдэр, уларытыылар киирэллэр. Күн бүгүн Уус Алдан улууһугар 14 215 киһи федеральнай, өрөспүүбүлүкэтээҕи сокуоннарынан көрүллэр чэпчэтиинэн туһанар.
Хайысхаларынан аахтахха, быйыл:
- социальнай хантараагынан бэйэ дьыалатын арыныыга барыта 16 киһи 6 270 000 солк. суумалаах көмөнү ылла; кэтэх хаһаайыстыбаны кэҥэтиигэ – 4 киһиэхэ холбоон 1 631 000 солк. көрүлүннэ, олоҕор ыарахан балаһыанньаҕа түбэспит 10 киһи 772 675 солк. көмөнөн туһанна;
- уон оҕону ииппит дьиэ кэргэн массыына ыларыгар государствоттан социальнай өйөбүл ылла;
- 5-тэн элбэх оҕолоохторго дьиэ ылалларыгар улууспутуттан 98 дьиэ кэргэн өрөспүүбүлүкэтээҕи реестргэ турар буоллаҕына, быйылгы торумнуур (предварительнай) испииһэккэ 3 ыал уонна 50% харчынан ыларга 2 ыал киирдилэр;
- 10 тыыл бэтэрээнигэр дьиэлэрин өрөмүөннүүллэригэр 30 тыһ. солк. суумалаах төлөбүр оҥоһулунна;
- кырдьаҕастары дьиэҕэ ылан көрүүгэ (приемная семья) барыта алта дуогабар оҥоһуллан, кырдьаҕастар көрүллэ сылдьаллар;
- чааһынай дьиэҕэ киинтэн ититиигэ холбонууга 31 ыалга 3 592 387,15 солк. төлөннө.
Управление ыытар төлөбүрдэригэр кэккэ уларыйыылар киирдилэр
- Байыаннай дьайыыга сулууспалыы сылдьар буойун дьиэ кэргэнэ дьиэтин киинтэн ититиигэ холботоругар дохуота ааҕыллыбат буолла.
- Сытар ыарыһахтарга, инбэлииттэргэ техническэй средстволары уларсарга (пункт проката) аһылынна.
- Биэстэн элбэх оҕолоох ыал дьиэ ыларыгар уочаратын кэтэспэт буоллаҕына, 50 % харчынан сертификаты ылыан сөп.
- Саҥа аһыллыбыт Намнааҕы кырдьаҕастар уонна инбэлииттэр интэринээт дьиэлэрин баазатыгар «Передышка» диэн сытар, кыаммат ыарыһахтары, дьиэ кэргэттэрин сынньатан биир ыйга көрөр стационарга ыытабыт.
Управление иһинэн дьиэҕэ көмө отделениетыгар (сэбиэдиссэй Валентина Федорова) 31 социальнай үлэһит ситиһиилээхтик үлэлии-хамсыы сылдьаллар. Кинилэр көрүүлэригэр учуокка 220 кырдьаҕас уонна инбэлиит тураллар.
Ханнык баҕарар тэрилтэ киэн тутта ааттыыр үлэһиттэрдээх. Оннук дьонунан социальнай эйгэҕэ 30-тан тахса сыл үлэлии сылдьар Дария Пухова, Анна Бурнашева, 20-тэн тахса сыл ыстаастаах Күннэй Давыдова, Сардаана Афанасьева, Анна Парников, Марфа Атласова, Тамара Исакова, Валентина Федорова, Наталья Винокурова, Варвара Бочкарева, Христина Васильева, Зоя Митрофанова курдук уопуттаах үлэһиттэр эдэрдэргэ холобур, наставник буолаллар .
Кыһамньылаах, эппиэтинэстээх эдэр үлэһиттэринэн буолаллар: Зинаида Григорьева, Марина Турантаева, Динара Прядезникова, Маайа Прибылых, Ирина Беркина, Айна Бурнашева.
Түгэнинэн туһанан, улуус бары социальнай эйгэҕэ үлэлиир үлэһиттэрин, управление кэлэктиибин бүтүн Россия үрдүнэн бэлиэтэнэр идэлээх бырааһынньыккытынан истиҥ-иһирэх тылынан этиллэр эҕэрдэбин тиэрдэбин. Куруутун бу курдук кырдьаҕастары, кыамматтары, дьиэ кэргэттэри кытта ситимнээхтик үлэлээн, дьон-сэргэ алгыһа эһиги олоххутун араҥаччылыы, арчылыы сырыттын!