Түүлээх нэһилиэгэр кэтэх хаһаайыстыбаны тутан олорор Туяра, Федот Ушницкайдар быйыл 18 төбө сүөһүнү, онно эбии окко мэнэйдэһэн икки ыал торбоһун көрөн-истэн кыстаттылар. Сүөһүнү иитэр тыа сирин дьонуттан хаһаайыстыбаларын тула туох санаалаахтарын ыйыталастым. Онуоха хаһаайка Туяра Михайловна маннык сэһэргээтэ:
– Түүлээххэ үүт туппатахтара уонтан тахса сыл буолла. Урут туттарар этибит, олус үчүгэй буолара. Быйыл үс ынах төрөөн турар, өссө үс төрүөхтээх. Быйыл икки тиҥэһэ төрүөхтээх, оччоҕуна аҕыс ынахтаахпын дэнэбин. Икки ынаҕым быйыл кытарах. Ынах төбөтүгэр бэриллэр көмө харчыга сайабылыанньа биэрбиппит, ыам ыйын 15 күнүн кэннэ биллиэҕэ диэбиттэрэ, күүтэбит. Сүөһү иитиитигэр саамай кыһалҕабыт от буолар. Сорох ходуһалар баһаарга былдьаммыттара, сорох ходуһаларга сайыҥҥы өттүгэр суол суох буолан сатаан тиийбэппит. Былырыын бээрийэлэртэн сир көрдөһөн оттообуппут, быйыл да оннук буолара буолуо.
Эһиилги сылга ынах төрүүрэ дуу диэн боппуруос турар. Тоҕо диэтэр, нэһилиэккэ оҕуспут суох. Дьаһалтабыт сүөһү элбиирин туһугар хантан эрэ оҕус атыылаһан аҕалара диэн баҕарабыт. Быйылгы кыстыкка мин билэрбинэн, сэттэ ыал сүөһүлэрин букатын эстилэр. Биричиинэтэ – от тиийбэтэ. Сыл аайы атыылаһарга эмиэ ыарахаттардаах. Ынах төбөтүгэр ылар көмө харчыбыт сэлээркэҕэ, уматыкка барар. Уонна уотурба, сылгыларга эбиэс атыылаһабыт. Төһө да от кыһалҕата баар буоллун, сүөһүбүтүн элбэтэр былааннаахпыт. Ынаҕы харыстыы, иитэ сатыыбыт. Түргэнник ситэр кыыллары, холобура куурусса, сибиинньэ иитиэхпин баҕарабын да, хаһан эмит хотоммутун кэҥэттэхпитинэ иитиэхпит. Сүөһүтэ-аһа суох олох интэриэһинэйэ суох курдук. Саха дьоно сүөһү иитэр төрүт үгэспит буоллаҕа.
* * *
– Аҕыйах сыллааҕыта биһиэхэ ынахтар дьиктитик төрүүллэрин туһунан улуус хаһыатыгар тахсан турардаахпыт. Биһиги үксүн доҕорбут-атаспыт сахалыы радио буолар. Ханна да буоллун соһо сылдьан истэбит. Радиобытын хотоҥҥо куруук илдьэ сылдьабыт. Арай, ынахпыт төрөөтө да, радиоҕа бу күн туох эрэ бэлиэ күн буоларын санаталлар. Туох эрэ бэлиэ күн түбэһэр. Холобур, биир Ил Дархан төрөөбүт күнүгэр төрөөбүт Дархаана диэн ньирэйдэммиппит. Өссө Лыткина диэн ньирэйдээхпит, кини ырыаһыт Анастасия Лыткина төрөөбүт күнүгэр кэлбитэ. Оннук курдук, быйылгы ньирэйбит: Патриотка диэн ааттаах. Нэһилиэкпитигэр «Патриот» диэн оҕолорго кустовой байыаннай-спортивнай күрэхтэһии кэмигэр төрөөбүтэ, Россия президенин талыы быыбарын кэмигэр төрөөбүт ньирэйбит – Путин диэн ааттаммыта. Үһүс, төрүөҕэ диэн санаабатах ынаҕым соһуччу төрөөбүт ньирэйэ – Сюрприз диэн ааттаах.
Ити курдук, туох эмэ бэлиэ түгэҥҥэ эбэтэр манна туох эрэ тэрээһиҥҥэ сүүрэ-көтө сылдьар кэмҥэр төрүүллэр. Туһугар эмиэ дьикти диэн кэпсээтим.
Мария Аргунова