Кыстыкка киирии чугаһаата. Аныгы кэммит сүрдээх тэтимнээхтик, балысхан сайдыылаахтык уонна уларыйымтыатык баран иһэр. Онно сөп түбэһэргэ, бастатан туран, киһи чөл туруга эппиэттэһиэхтээх. Оттон чөл турук күннээҕи аһыыр астан улахан тутулуктааҕын бары билэбит. Биһиги тыйыс айылҕалаах өбүгэбит аһаан кэлбит аһа-үөлэ саха дьонугар олус туһалаах. Онон бу хайысханы хааччыйар тыа хаһаайыстыбатын үлэтэ-хамнаһа, сайдыыта биһиги олохпутугар улахан суолталаах.
Улууспутугар эти-үүтү оҥорон таһаарар үс тэрилтэлээхпит. Кинилэр салайааччыларыттан туох сонуннаахтарын, үлэ-хамнас хайдах бара турарын сурастыбыт. “Мүрү Ас” тэрилтэ салайааччыта Владимир Колесов тэрилтэ сонуннарыттан бу курдук үллэһиннэ:
– Уопсайа 1 722 туонна үүтү тутар былааннаахпыт, онтон төһөтө туолбута бу ыйга биллиэҕэ.
Бу кэмтэн ыла ”Мүрү Ас” түөрт хайысханан үлэлиэҕэ. Ол курдук ыраас ууну 0,5 мл бытыылкаттан саҕалаан 19 л тиийэ иһиттэргэ кутан атыыга таһааран кэллибит.
“Мүрү Ас” иһинэн 2022 сыл олунньутуттан эт аһы астыыр ”Томтор” диэн кэпэрэтииби тэрийэн эт астан полуфабрикаттары уонна барыанньа, джем, сироп оҥоробут. Манна анаан улууспут дьаһалтата 3 мөлүйүөн үбү көрөн, онно бэйэбит эбэн территориябытыгар 112 кв.м. иэннээх сыах дьиэтин тутан бүтэрэн эрэбит, ис өттүн оҥоһуута хаалла. Этэҥҥэ буоллаҕына, кэлэр ый саҥатыттан үлэҕэ киириэҕэ, эбии 3-4 үлэ миэстэтэ тахсыаҕа. Билигин 15 үлэһиттээх үлэлии-хамсыы сылдьабыт.
Быйыл улууспутугар биллэриллибит Инфраструктура сайдыытын сылыгар биһиги эмиэ саҥа тутууланныбыт диэн бэлиэтиибин.
Нэһилиэнньэттэн эт тутан саҕалыахпыт. Эт сыаҕа кыһыннары-сайыннары үлэлиэҕэ. Эһиил убойнай былаһаакка арынарга үлэлэһиэхпит.
Билигин дьон аһылыкка ордук болҕомтону уурар, иҥэмтиэлээх бэйэ аһыгар дьулуһар буолла. Онон төрөөбүт улууспут илгэлээх алаастарыттан тахсыбыт эт аһылыгы оҥорон таһаарар кыахтаммыппытыттан үөрэбит.
Быйыл үчүгэй дьыл буолан, билигин да үүтү тута олоробут. 14 нэһилиэктэн, ол иһигэр 10 сайылыктан үүтү тутабыт, онуоха икки арыы сыаҕа, биир приемнай пуун үлэлиир. Үүтү таһар икки массыына сүүрэр.
Былырыыҥҥы отоммут баар буолан, билигин отон туппатыбыт, хойутуу тутуохпут.
Биир үөрүүлээх сонуммутунан тэрилтэбит ”Лөгөй” диэн ааттаах эрдэҕиттэн мунньуллан кэлбит 44 мөлүйүөнтэн тахса суумалаах иэспититтэн бу сыл ыам ыйыгар төлөрүйбүппүт буолар.
Манна улууспут дьаһалтата уонна улуустааҕы тыа хаһаайыстыбатын салалтата тыа хаһаайыстыбатын министиэристибэтин кытта биир ситимнээхтик үлэлэһэн төһүү күүс буоллулар.
Ону таһынан ”Мүрү Ас” тэрилтэбит дьиэтэ ”Туймаада” агрохолдинг иһинэн сылдьыбыт эбит буоллаҕына, билигин бэйэбит бас билиибитигэр ылан эрэбит.
Хаачыстыбалаах бородууксуйаны оҥорон таһаарарга, биллэн турар, үчүгэй оборудование наада. Биһиэхэ билигин 2000 сыллааҕы оборудованиелар тураллар. Олору саҥардыыга, эбэргэ ситиһиилэр бааллар. Холобур, улахан холодильникпыт аккаастаан кэбиһэн, эмиэ улуус үп өттүгэр кыраны эбэн уонна тыа хаһаайыстыбатын министиэристибэтин кытта үлэлэһэн саҥа холодильник ыллыбыт. Өссө биир сүрүн тымнытар аппарааппыт – чиллербыт – аккаастаан кэбиспитэ. Онно эмиэ улуус дьаһалтатын уонна ”Холодсервис” тэрилтэни кытта үлэлэһэммит мууһурдар генераторы аҕалан туруордубут, итиэннэ министиэристибэбит бырагырааматыгар кыттан ол ороскуоппут 50 %-нын сабынныбыт.
Онон өрө көтөҕүллэн инникитин сайдыыга, таһаарыылаах үлэҕэ дьулуһабыт, улууспут дьоно бэйэ бородууксуйатын хамаҕатык ылан өйүөхтэрэ диэн эрэнэбит.
Мария Аргунова.